روش شناسی تعیین حریم جی باستان اصفهان

جی باستان در شمال زاینده رود و در شرق اصفهان در پهنه ای وسیع گسترده شده، و نشانه های فراوانی از ساختار زیستی اصفهان پیش از اسلام را در خود دارد. جابجایی هستۀ شهر از جی به یهودیه، اندک اندک تصویر شهرستان کهن را از خاطر جمعی زدود و از آن پس یگانه سند مدنیت باستانی این شهر، مهجور و محقر در حاشیۀ شرقی به حیات خود ادامه داد. شکوه تمدن صفوی و عظمت آثار تاریخی بازماندۀ این خاندان در اصفهان بخش اصلی توجهات علمی و پژوهشی را به خود معطوف داشت. این امر در کنار جدا افتادگی فیزیکی شهرستان از مرکز توسعۀ تاریخی شهر موجب ناشناس ماندن و بی توجهی به میراث فرهنگی ارزشمند نهفته در ساختار آن شد. به صورتی که در سال های پایانی دهۀ ۱۳۷۰ و نیمۀ اول دهۀ ۱۳۸۰ که توسعۀ مدرن شهر رو به سوی شرق نهاد، تصوری از اهمیت تاریخی این منطقه در ذهن مدیریت اجرایی شهر وجود نداشت. در چنین شرایطی از یک سو عدم شناخت و محدود بودن دانسته ها و از دیگر سو افزایش سرسام آور قیمت زمین چالش بزرگی را برای حفاظت جی باستان در برابر توسعۀ ناپایدار پیش رو قرار داده بود. بنابراین تدوین و ارائۀ مجموع های از قوانین در قالب ضوابط حریم، فوری ترین ابزار برای کنترل سوداگری به حساب می آمد. در این نوشتار ابتدا تاریخچۀ کوتاهی از جی باستان ارائه و پس از آن شواهد معماری و شهرسازی بازمانده از این تمدن معرفی خواهد شد، و سپس به روش شناسی تعیین حریم محوطه پرداخته می­شود. محدودۀ شارستان که نشان فیزیکی از آن بر جا نمانده، با بررسی استخوان بندی معابر و مسیرهای جریان آب، عناوین کهن گذرها و محلات و تطبیق نقشه های دوره های مختلف مشخص گردید. همچنین با مطالعه و بررسی کشتخوان­های اطراف شارستان، نحوۀ تقسیم آب و مصاحبه با کشاورزان منطقه بر اهمیت حفاظت میراث کشاورزی جی و لحاظ نمودن آن در حریم تاکید گردید. نکته مهم در این میان متدولوژی اختیار شده برای یک حفاظت فوری و تصویب ضوابط برای ایجاد وقفه در حرکت شدید توسعه است. و اینکه چگونه بدون کاو ش های مفصل باستان شناسی که نیاز به زمان بسیار دارد، و تنها بر اساس قراین و نشانه­های موجود بر روی خاک در چنین محوطه ­ای ضوابط و قوانین حفاظت معین و تصویب گردید.